Het zilver van Kautokeino

Dat om 3.00u. ‘s nachts de zon alweer opkomt is prachtig maar we zijn echt het benul van tijd soms kwijt. Als het ‘s morgens somber weer is, is het nog donkerder dan ‘s nachts. Maar goed, eerst een rustig ontbijtje en dan op weg naar Enontekiö, een plaatsje dichtbij de Fins/Noorse grens, waar we hopen op nog meer bergachtig gebied of in ieder geval minder bos. Dit valt een beetje tegen en Enontekiö zelf kunnen we ook niet echt gecharmeerd van raken. De Noorse grens lonkt en we kijken elkaar aan. We draaien de weg in die naar Noorwegen leidt en al snel passeren we de grens en zien hoe het landschap verandert nu we in Noorwegen zijn. We voelen ons weer helemaal thuis, het blijft toch ons favoriete land. Het stadje Kautokeino ligt op onze route midden op eindeloze hoogvlakten met weinig begroeiing en aan de horizon besneeuwde bergen. Er wonen veel Samen die leven van de rendierhouderij. Rendierhouderij is dan ook een van de vakken op de middelbare school. De Samen zijn van oorsprong een nomadisch volk die de rendierkudden tijdens de trek naar andere gebieden volgden. Nu gebeurt dat nog steeds, zij het met andere (gemotoriseerde) middelen dan vroeger.
Het is druilerig weer en dat is uitermate geschikt om een bezienswaardigheid op te zoeken. Juhls zilversmederij in Kautokeino is bekend om zijn prachtige zilveren sieraden, zowel de traditionele Samische sieraden als eigen ontwerpen. Tijd om daar een kijkje te nemen. We zijn naast een ander echtpaar de enige bezoekers, dat voelt soms toch wat ongemakkelijk, maar ja. Het gebouw waarin de smederij zich bevindt is bijzonder te noemen, zowel van ontwerp als van inrichting. Het is het huis van de familie Juhls. We komen binnen in de werkplaats en worden dan opgevangen door een jongedame die ons een rondleiding door het gebouw geeft. Ze vertelt ons over het Duitse echtpaar Juhls dat in 1959 besloot in Kautokeino te gaan wonen omdat de traditionele manier van leven van de Samen en het desolate gebied hen aansprak. Er was destijds maar een weg die vanuit Kautokeino naar Alta, een stad aan de Noord-Noorse kust, leidde. Eigenlijk was het niet eens een echte weg te noemen. In die tijd was Alta nog geen stad maar een handelsplaats waar de Samen en Noren handel dreven. Meneer Juhls was toen kunstschilder en er hangen dan ook diverse (abstracte) kunstwerken van hem aan de muur. Daarnaast begon hij met het repareren van de zilveren sieraden die de Samen hem kwamen brengen. Samen-families hebben zo ieder hun eigen sieraden. Vooral met trouwerijen is het bruidspaar uitgedost met schitterende zilveren kunstwerkjes. Later gingen de Juhls zelf Samische sieraden maken en ook eigen ontwerpen fabriceren. Al deze pracht ligt in vitrines uitgestald en is te koop. Ook werk van andere kunstenaars ligt erbij en van hun dochter die de traditie voortzet maar dan met een eigen lijn sieraden. Er zijn aparte afdelingen in het gebouw en aan iedere afdeling zit een verhaal vast. We luisteren vol belangstelling naar de boeiende verhalen. Omdat vroeger de Samen handel dreven met omringende landen, hebben kunstenaars uit die landen hier ook het een en ander tentoongesteld staan. De Juhls vonden dat die niet meer bestaande traditie zodoende op die manier nog een beetje voortgezet kon worden.
We vergapen ons aan de bijzondere sieraden, kopen nog een kleinigheid en verlaten het pand dan weer. We laten een druilerig Kautokeino achter ons en vinden bij een meer een mooie plek om te overnachten. De pizza wordt opgewarmd, een glaasje wijn ingeschonken en een cd’tje aangezet. Nadat we nog een dessert hebben gegeten en de cd al drie keer voorbij hebben horen komen zetten we, op hoop van zegen, de radio aan. De radioprogramma’s in deze contreien zijn echt belabberd te noemen. Veel praten en weinig muziek. Wie weet hebben we dit keer het geluk dat er een muziekliefhebber in de studio zit…

Rini en Elly